Vượt qua biên giới và khoảng cách văn hoá, Nhật Bản đã mê hoặc rất nhiều người trong chúng ta bởi vẻ đẹp thanh nhã của các ký tự văn học, nghệ thuật âm nhạc và kiến trúc. Tuy nhiên ít ai biết rằng, ngoài sự tinh tế, một tinh thần khác của nước Nhật - mạnh mẽ và rất dữ dội được thể hiện ngay trên da thịt dưới dạng các hình xăm phong thuỷ Irezumi.

(Nguồn: Assaba)

Irezumi - biểu tượng “thần thánh" đang bị quê nhà quên lãng

Xem thêm:

• Nên chọn mặt gửi vàng tại địa chỉ xăm hình nào?
• Sở hữu hình xăm sau lưng giống thần tượng - Hãy tìm hiểu thật kĩ

1. Irezumi - môn nghệ thuật bị quê nhà quay lưng

1.1 Lịch sử thăng trầm của Irezumi tại xứ Phù Tang

Tuy không phải là cái nôi sáng tạo ra hình xăm nghệ thuật nhưng nhiều chứng cứ khảo cổ học đã chứng minh rằng, xăm hình đã từng rất hưng thịnh ở Nhật Bản vào khoảng 5000 năm trước. Như một vật trang sức đặc biệt, chúng được thực hiện trên cả nam nữ, già, trẻ,...

Nương theo sự phát triển của nghệ thuật in khắc gỗ Ukiyo-e, Irezumi nở rộ trong dòng chảy lịch sử nhờ sự yêu thích của người dân Edo và nhanh chóng lan truyền ra các tỉnh thành khác. Từ những nhân vật huyền thoại - dũng tướng trong tiểu thuyết Suikoden, các Oni (yêu tinh), cho đến hình ảnh rồng, hoa trà nở,... người Nhật xem hình xăm phong thuỷ như một lời chúc phúc từ thần linh và là biểu tượng cho nhiều điều tốt đẹp khác.

(Nguồn: Michael Moss)

Irezumi đã từng được xem là lời chúc phúc của thần linh đến con người

Tuy nhiên, Irezumi cũng nhanh chóng vướng phải những định kiến xã hội mạnh mẽ khi các nhà cầm quyền của thế kỷ 18 quyết định dùng chúng như một hình phạt riêng cho tù nhân, đánh dấu nô lệ và gái điếm. Chưa dừng lại ở đó, mọi chuyện dần tồi tệ hơn khi lịch sử sang trang.

Vào nửa cuối thế kỷ 19, sự dữ dội của kiểu hình xăm này bị Yakuza - tội phạm hoạt động theo băng đảng ở Nhật để mắt đến. Dần dần, những tay xã hội đen bắt đầu xăm để khoe khoang sự bất cần, dữ tợn của mình và là một dấu hiệu để nhận diện lẫn nhau.

Đây là lý do trực tiếp đẩy Irezumi ra khỏi phạm vi của nghệ thuật chính thống. Chúng bị đặt dưới ý nghĩa hoàn toàn khác biệt với nguyên bản - là “nghệ thuật phản loạn" và đặc điểm đánh dấu những cá thể nằm ngoài vòng pháp luật.

Xem thêm: Inked and Exiled: A History of Tattooing in Japan

(Nguồn: Flickr)

Cũng rất nhanh chóng, Irezumi bị xã hội quay lưng

1.2 Sự đối lập ở hiện tại của Irezumi: được thế giới đón nhận nhưng lại bị quay lưng ở quê nhà

Trên thực tế vào thế kỷ thứ 18, các thợ xăm đã vẽ Irezumi cho rất nhiều người nước ngoài. Đến thế kỷ 19, bằng hình xăm kín lưng ấn tượng trên cơ thể các thuỷ thủ ngoại quốc, nghệ thuật này nhanh chóng được truyền bá đến các nước khác và nhận được rất nhiều sự yêu mến.

Thậm chí với người nước ngoài, Irezumi là đặc điểm nổi bật nhất để họ phân biệt người Nhật với cư dân của các quốc gia châu Á khác. Tuy nhiên, điều đó không thể thay đổi được địa vị của Irezumi tại cố hương.

(Nguồn: Medium)

Irezumi được nhiều nền văn hoá khác yêu mến  

2. Nhân sinh quan và giá trị nghệ thuật đắt giá trong những hình xăm Irezumi

2.1 Đặc điểm của những hình xăm Irezumi

Trong tiếng Nhật, Irezumi có nghĩa là xăm và nó cũng là tên gọi chung, đại diện cho nghệ thuật xăm hình Nhật Bản. Những hình xăm này không giống hoàn toàn với Tattoo phương Tây. Sự khác biệt đó nằm ở:

• Về mực xăm và thiết bị xăm: không sử dụng các loại mực thông dụng, một hình xăm Irezumi chân chính phải được tạo hình bằng mực Nara cổ truyền và kỹ thuật xăm thủ công. Các nghệ nhân sẽ dùng teribo - một dụng cụ giống như dao khắc, đôi khi là kim đặc, thậm chí đục máng để khắc hình xăm trên làn da. Vì vậy, Irezumi rất khó để tẩy xoá, đồng thời mang trong mình tâm huyết to lớn của nghệ sĩ xăm.
• Về diện tích và chi tiết kỹ thuật xăm: Irezumi là những bức tranh hoàn chỉnh được ghi lại trên một diện tích da rất rộng, thường là những hình xăm lên tay, xăm kín lưng hoặc cẳng chân. Đường nét đi xăm - tương đồng, là các nét mực liền, to nhưng uyển chuyển cùng màu sắc đổ hình tươi sáng.
• Về ý nghĩa: Irezumi là kiểu hình xăm phong thuỷ sẽ phóng đại hết mức ý nghĩa của mẫu xăm: hoặc rất tốt lành - nếu bạn chọn hình mẫu ôn hoà, phù hợp với bản mệnh hoặc mang đến điềm không may nếu xăm một nhân vật quá dị biệt.

(Nguồn: inkedcartel)

 Irezumi không hề dễ xăm, dễ xoá

2.2 Những mẫu xăm Irezumi và ý nghĩa phía sau

Irezumi tập trung vào 2 giá trị cốt lõi: nghệ thuật và tâm linh - dùng nghệ thuật để tạo ra một liên kết tín ngưỡng trên da thịt. Hầu hết các hình mẫu của chúng đều mang đậm hơi thở văn hóa Nhật Bản, chẳng hạn:

• Con rồng: giàu có, thịnh vượng và khôn ngoan là những điều mà người Nhật tâm niệm khi xăm lên mình thần thú này. Với họ, Rồng sinh ra tại đất Nhật và từ đây di chuyển đến các vùng đất khác.

Để biểu thị sự hoà hợp với đất trời cũng như tâm hồn  do phóng khoáng, hình xăm Rồng kiểu Irezumi luôn đi kèm với sóng, nước và hướng bay lên trên.

• Cá Koi: tương đồng với văn hoá Trung Hoa, cá Koi tại xứ Phù Tang cũng mang ý nghĩa phù hộ cho công thành danh toại, ban cho người xăm sự can trường và một ý chí sắt đá để “vượt Vũ Môn hóa Rồng".
• Hoa cúc: ở những nền văn hoá khác, hoa cúc có thể mang ý nghĩa buồn thương. Tuy nhiên tại đất nước mặt trời mọc, loài hoa này gắn liền với Thiên hoàng, là hình xăm phong thuỷ đại diện cho thịnh vượng, hạnh phúc và tuổi thọ dài lâu.
• Oni (quỷ) và Tengu (ma): mọi sự vật đều có hai mặt. Điều này thể hiện rõ ngay trong những quan niệm cố hữu của người Nhật. Có yêu ma độc ác nhưng cũng có các Oni hành thiện. Họ là tay sai của công bằng, có nhiệm vụ trừng phạt sự xấu xa. Do đó, hình xăm ma quỷ theo kiểu Irezumi được xem là một “lá bùa" bảo vệ vững mạnh, giúp chủ nhân chống lại mọi âm mưu và lừa gạt.

Xem thêm: Câu chuyện về những hình xăm bông hoa dành cho nữ giới

(Nguồn: Internet)

Những mẫu xăm Irezumi đều lấy cảm hứng từ chính văn hoá của cố quốc

Những hình xăm phong thuỷ Irezumi đã thực sự chạm đến đỉnh cao của nghệ thuật xứ Phù Tang: vừa hàm chứa các yếu tố văn hoá, lịch sử, vừa hoàn mỹ trong từng nét vẽ và nhuốm đậm cảm xúc mạnh mẽ của con người. Giá trị to lớn đó khiến nhiều người sẵn sàng bỏ ra đến vài năm để hoàn thiện một hình xăm tinh mỹ.

(Nguồn: Manuel Chillagano)

Irezumi đã chạm đến nghệ thuật đỉnh cao xứ Phù Tang

2.3 Sự mâu thuẫn đẩy Irezumi khỏi những loại hình nghệ thuật được công nhận

Là một quốc đảo, Nhật Bản rất ít bị ảnh hưởng bởi các văn hoá ngoại lai. Bên cạnh đó, những người dân xứ mặt trời mọc cũng cực kỳ tự hào về những truyền thống vốn có và ra sức giữ gìn nó một cách nguyên vẹn nhất.

Vậy, tại sao một hình thức nghệ thuật có gốc gác sâu xa như Irezumi lại bị dân tộc này ghẻ lạnh đến thế?

• Nỗi sợ hãi: các băng đảng Yakuza thật sự là nguồn gốc của hoảng loạn và sự bạo lực bất chấp pháp luật trong lòng bất cứ người Nhật nào. Tuy nhiên thật không may, những hình xăm nghệ thuật Irezumi lại là dấu hiệu để nhận diện của chúng. Và cho dù còn rất ít Yakuza trong thế giới hiện đại nhưng người dân nơi này vẫn chưa thể chấm dứt sự ám ảnh về các băng đảng tội phạm đáng sợ trong tiềm thức.
• Trách nhiệm: tinh thần trách nhiệm cũng khiến người Nhật cảm thấy khó chịu với mọi loại hình xăm, không chỉ riêng Irezumi. Họ đánh giá rất thấp sự tập trung và cho rằng, những người xăm hình thường là người… lông bông, lười biếng, không có trách nhiệm với công việc.

Khi nỗi sợ được nhân rộng, Irezumi bỗng trở thành chứng cứ cho giai đoạn lịch sử mà khiến cả dân tộc e ngại. Vì vậy, chúng nghiễm nhiên bị loại ra khỏi vòng xoay của nghệ thuật chính thống và bắt đầu mai một dần.

(Nguồn: Manuel Chillagano)

Irezumi nhanh chóng bị mai một ngay tại cố hương sinh ra nó

3. Irezumi hiện đại

Ở thời điểm hiện tại, Nhật Bản đã cởi mở hơn với hình xăm. Tuy nhiên, tư tưởng đó chỉ giới hạn ở người trẻ - những người đã sớm tiếp xúc với tư tưởng phóng khoáng của nước ngoài, không bị bóng ma của quá khứ ám ảnh và muốn tìm lại những giá trị văn hoá lịch sử xưa cũ.

Họ đã vận động, tự mình xăm và trưng bày Irezumi tại nhiều quốc gia trên thế giới, chẳng hạn như buổi triển lãm “Giữ gìn truyền thốnghình xăm Nhật Bản trong thế giới hiện đại” được tổ chức bởi Bảo tàng quốc gia Nhật Bản – Hoa Kì ở Los Angeles vào tháng 3 năm 2018. Thậm chí, những tiệm xăm hình cũng đang dần phục khởi giữa lòng các đô thị lớn nhất Nhật Bản.

(Nguồn: Manuel Chillagano)

 Irezumi đang dần phục khởi

Ngày nay, để giảm bớt đau đớn và thời gian cho khách hàng, nhiều tiệm xăm trên thế giới đã thay thế mực Nara truyền thống bằng mực chuyên dụng; thay teribo bằng các dụng cụ khác. Tuy nhiên, những hình mẫu và cách đi xăm vẫn được giữ gìn nguyên vẹn nhằm truyền tải hết mức nét đẹp và ý nghĩa của hình xăm phong thuỷ Irezumi.

(Nguồn: Manuel Chillagano)

Sự đẹp đẽ đáng kinh ngạc của những hình xăm Irezumi

Trải qua một giai đoạn lịch sử nhiều thăng trầm, hình xăm phong thuỷ Irezumi đang dần hồi sinh. Với nhiều ý niệm ẩn tàng tốt đẹp cũng như giá trị nghệ thuật to lớn, chúng là dấu ấn hoàn hảo cho sự can trường của con người. Nếu đã đủ dũng khí để vượt qua chính mình, không có bất kỳ định kiến nào có thể níu chân được nữa, vậy bạn đã sẵn sàng để làm một hình xăm Irezumi?

Đặt lịch tại Another Tattoo ngay!

>>> Đặt lịch hẹn ngay với Another Tattoo tại đây